دسته: درست بنویسیم

ب؛ پیشوند فعل

حرف “ب” زمانی که به عنوانِ پیشوند فعل باشد، به صورتِ پیوسته نوشته می شود.

به؛ حرف اضافه

به (حرف اضافه) جدا از کلمه بعد نوشته می شود مگر در کلمه «بجز»:

(بیشتر…)

• یک جلد کتاب داستان خریدم.
• یک جلد کتاب داستان خریداری کردم.

جمله اول، پسندیده تر است. جمله دوم هم اگر چه با همان فعل «خرید» ساخته شده، اما به دلیل ترکیب شدن با یک فعل دیگر (کردم)، سنگین و طولانی تر شده است. هرگاه بتوانیم جمله ها را با فعل های کوتاه و ساده تر بنویسیم، نباید از شکل های ترکیبی و دشوارتر آنها استفاده کنیم. به چند نمونه ی زیر، توجه کنید:

منبع: آموزش مهارت های نوشتاری پایه ی هشتم دوره ی اول متوسطه

• مظلومان، علیه ستمگران قیام کردند.
• مظلومان، بر علیه ستمگران قیام کردند.

جمله ی اول درست است؛ «عَلَیه» (علی + ه) یعنی بر ضد او. بنابراین، کاربرد «بر علیه» نادرست است. البته به جای این کلمه می توانید از برابر دیگر «بر ضدّ، ضدّ» استفاده کنید.

منبع: آموزش مهارت های نوشتاری پایه ی  هشتم دوره ی اول متوسطه

• آن قدر مطلب را برایش تکرار کردم که به قول معروف «زبانم مو در آورد».
• آن قدر مطلب را برایش تکرار کردم که به قول معروف «خسته شدم».

جمله ی ردیف اول درست است؛ زیرا بعد از عبارت «به قول معروف» یک سخن معروف و شناخته شده، قرار گرفته است؛ اما در جمله ی ردیف دوم، سخن معروفی ذکر نشده است. بنابراین، هرگاه در نوشته ای عبارت «به قول معروف» را به کار ببریم؛ باید پس از آن حتما سخن معروف، بیتی مشهور، مثلی رایج و… ذکر کنیم مانند:

برای آمدن تو آن قدر صبر کردم که به قول معروف زیر پایم علف سبز شد.

منبع: آموزش مهارت های نوشتاری پایه ی هفتم دوره ی اول متوسطه

• سهراب، در مسابقه برنده شد و جام قهرمانی را گرفت.
• سهراب، در مسابقه برنده و جام قهرمانی را گرفت.

جمله ی نخست، درست است؛ اما در جمله ی دوم به سبب حذف «شد»، از بخش اول، جمله نادرست است. در این مثال، فعل جمله ی اول «برنده شد» و فعل جمله ی دوم «گرفت» است. این دو نمی توانند جانشین هم شوند.
بنابراین، هرگاه فعل جمله ها متفاوت باشد؛ نمی توان یکی را حذف کرد، حذف فعل، هنگامی صحیح است که عینا تکرار شده باشد و ما برای پرهیز از تکرار آن، یک فعل، معمولا اولی را حذف می کنیم و دومی را نگه می داریم؛ مانند:

ما میهن خود را گرامی و پدر و مادرمان را دوست می داریم.

منبع: آموزش مهارت های نوشتاری پایه ی هفتم دوره ی اول متوسطه

• دانش آموز، نتیجه ی آزمایش های علوم را برای معلم بیان کرد.
• دانش آموز، نتیجه ی آزمایشات علوم را برای معلم بیان کرد.

جمله ی اول درست است. «آزمایش» یک واژه ی فارسی است و با نشانه ی فارسی «ها»، جمع بسته می شود. کلماتی چون «گرایش، پیشنهاد، گزارش، فرمایش» فارسی هستند و بهتر است در کاربرد آنها به این نکته توجه کنیم.

منبع: آموزش مهارت های نوشتاری پایه ی هفتم دوره ی اول متوسطه

• من، حتماً در این گفت و گوی دوستانه، شرکت می کنم.
• من، قول می دهم، احتمالاً در این گفت و گوی دوستانه، شرکت می کنم.

جمله ی دوم، نادرست است؛ زیرا در قسمت اوّل این جمله، نخست با تأکید قولی داده شده؛ سپس کلمه ی «احتمالاً» آمده است که بیانگر تردید است. یعنی قسمت دوم جمله، بخش اول را بی ارزش می سازد.

منبع: آموزش مهارت های نوشتاری پایه ی هفتم دوره ی اول متوسطه

• این کار و رفتار ما، خوب نیست.
• این کار و رفتار ما، خوبیت ندارد.

جمله ی نخست درست است. کلمه ی «خوب» واژه ای فارسی است و نباید با نشانه ی «یت» همراه شود. نشانه ی «یت»، ویژه ی کلمات عربی است. بنابراین، به کارگیری کلمات منیّت، دوئیت و… نادرست است و کلمات انسانیت، اکثریت، اقلیت و محبوبیت صحیح است؛ زیرا کلمات انسان، اکثر، اقل و محبوب ریشه ی عربی دارند.

منبع: آموزش مهارت های نوشتاری پایه ی هفتم دوره ی اول متوسطه

• حاج خانم پروانه ایرانی، از سفر مکه بازگشت.
• حاجیه خانم پروانه ایرانی، از سفر مکه بازگشت.

جمله ی نخست درست است. زبان فارسی برای جنس مؤنث و مذکر، یکسان به کار می رود و نشانه ای ویژه برای هر یک ندارد؛ یعنی یک صفت را برای مذکر و مؤنث، به طور یکسان به کار می برد.

منبع: آموزش مهارت های نوشتاری پایه ی هفتم دوره ی اول متوسطه

• چگونه می توان با تمرین و تلاش، به کمال رسید؟
• آیا چگونه می توان با تمرین و تلاش، به کمال رسید؟

جمله ی دوم، نادرست است؛ زیرا به همراه کلمه ی پرسشی «چگونه»، نیازی به  آوردن کلمه ی پرسش ديگر مانند «آیا» نیست. به سخن ديگر، با هم به كار بردن دو يا چند كلمه ی پرسش در يك جمله، روا نيست؛ اما هر كدام را به تنهايی می توان در جمله ای به كار گرفت.

منبع: آموزش مهارت های نوشتاری پایه ی هفتم دوره ی اول متوسطه